De laatste tijd hoor ik steeds vaker een aantal paradigma’s die zo vanzelfsprekend lijken te zijn, maar bij mij tegelijkertijd ook juist veel vraagtekens oproepen. En ik merk dat ik ze ook zelf ‘predik’. Maar hoe meer ik ze hoor, hoe meer ik me begin af te vragen wat ze nu eigenlijk betekenen en of ze wel zo vanzelfsprekend zijn.
Regie nemen op je loopbaan
Een van die veelgehoorde kreten is ‘Regie nemen op je eigen loopbaan’. Maar hoe doe je dat? In een lezing van Ans de Vos, hoogleraar in Antwerpen en expert op het gebied van duurzame loopbanen, werd ik me bewust dat tegen iemand zeggen dat hij of zij regie moet nemen, niet voldoende is. Niet omdat ze dat niet willen, maar omdat ze dat soms niet kunnen. Daarvoor heb je loopbaancompetenties nodig. Maar wat is dat dan precies? Volgens Ans de Vos gaat het dan om bijvoorbeeld het vergroten van het zelfbewustzijn van werknemers omtrent hun loopbaan en het stimuleren om ze proactief het eigenaarschap over hun loopbaan te laten nemen. En dat daarbij niet enkel gefocust wordt op wat medewerkers zelf willen en kunnen, maar dat het individuele proces van loopbaanontwikkeling binnen organisaties niet losgekoppeld mag worden van een proces op organisatieniveau. Met andere woorden, het lijkt te gemakkelijk om alleen te zeggen dat iemand regie zou moeten nemen op de eigen loopbaan. Voor regie nemen is meer nodig dan dat.
Dus stel dat iemand zich wél bewust is van de eigen loopbaan en het eigenaarschap wil opnemen. Hoe dan verder? Uit verschillende gesprekken viel me op dat dat soms wordt ingevuld als: focus op wat je wilt, maak het concreet en neem initiatief. Maar soms ook als: kansen creëren, kansen zien en pakken. Hoe verhouden deze zich dan tot elkaar? Ga je eerst focussen op wat je wilt en creëer je dan kansen, of creëer je eerst kansen en focus je je dan op de kans die je ziet om die te kunnen pakken? Of zijn het strategieën die los van elkaar mogelijk zijn?
Ik realiseerde me dat dit voor iedereen verschillend is. Degene die goed weet wat hij of zij wil, kan daarop focussen en kan dat waarschijnlijk ook in meer of mindere mate concreet maken. Maar er zijn ook mensen die juist heel veel verschillende dingen leuk vinden en meer om zich heen kijken wat er voorbij komt en dan de kans pakken die ze zien en krijgen. En zich daar dan voor 100% (of vaak meer) op focussen. Allebei een goede werkwijze wat mij betreft. En beide passend bij de persoon die je zelf bent.
Tijdens een bijeenkomst met collega-ondernemers heb ik onlangs kennis gemaakt met de theorie van Human Design. Het gaat mij niet om de theorie dat je geboortedatum en -tijdstip bepaalt wat voor type je bent. Maar wat me wel intrigeert is de verdeling in de algemene typeringen. Human Design zegt dat er vier typen zijn. Een van die typen is de Manifestor, de echte ondernemers van deze wereld. Zij zijn in staat om nieuwe dingen te beginnen, verandering te brengen en initiatieven te nemen. Ze planten zaadjes in vruchtbare bodem. Zoals hierboven beschreven zijn dit volgens mij de mensen die weten wat ze willen, daarop focussen en van daaruit loopbaankansen kunnen creëren en krijgen. Het grootste deel van de mensen is echter van het type Generator. Deze mensen zijn juist van het energieke type die in staat zijn om zaadjes tot wasdom te laten komen. Dus die niet zelf de zaadjes planten, maar die iets kunnen opbouwen en uitbouwen. Dit zijn volgens mij dus juist niet degenen die altijd precies weten wat ze willen, dit concreet kunnen maken en zichzelf aan de man gaan brengen, zich kunnen gaan profileren. Dit zijn degenen die vanuit Human Design als advies krijgen te ‘luisteren naar hun buikrespons’. Dus eigenlijk zorgen dat ze op de juiste plaats en tijdstip pakken wat er aan kansen voorbij komt. En ik geloof er in dat ze daarmee ook zeker hun kansen kunnen pakken. En door te netwerken en te doen wat ze leuk vinden en goed kunnen, hun eigen kansen ook kunnen creëren.
Ruimte nemen of krijgen voor je loopbaanstappen
Maar als het gaat om kansen creëren, krijgen en pakken, is er een ander dilemma wat me bezighoudt, namelijk ruimte nemen of ruimte krijgen. Of in andere woorden die ik onlangs hoorde: dwing je je positie en respect (kans) af of moet het je gegund worden? Hierop heb ik werkelijk waar niet het antwoord. Tot op heden heb ik heilig geloofd in het af kunnen dwingen door te weten wat je wilt, daar sterk in te geloven en daar vol voor te gaan. Maar ik keer langzaamaan terug op dat geloof. Je omgeving en de context waarin je je bevindt is niet volledig beïnvloedbaar. Of misschien in ieder geval niet in het tempo wat je nodig hebt om het vol te kunnen houden om te ‘wachten’ op de kansen die je krijgt.
In dit verband moet ik denken aan de Cirkel van invloed van Stephen Covey me ook bezig. Zijn theorie is helder: door proactief te zijn vergroot je je cirkel van invloed. Hoe proactief moet je zijn om meer invloed te hebben op je eigen loopbaankansen? Ook dit is zo’n ding waar ik tot op heden heilig in heb geloofd. Maar onlangs kwam ik in een bijeenkomst in gesprek over het thema Macht. Enerzijds ging het om je eigen reactie op macht en hiërarchie en hoe jij je daardoor laat beïnvloeden. Maar de keerzijde van de medaille is volgens mij dat macht en hiërarchie wel degelijk grenzen kunnen bepalen voor datgene wat je graag zou willen bereiken. Soms moet je misschien gewoon accepteren dat het er nu eenmaal is, waarbij je je bewust moet zijn van je eigen cirkel invloed en cirkel van betrokkenheid. En dan geldt misschien nog wel dat je tot op zekere hoogte respect en positie wellicht kunt afdwingen, maar ik geloof dat het je zeker ook gegund moet worden. En laten we helder zijn, in eerste instantie zal de ruimte je gegund moeten worden om überhaupt in staat te zijn jezelf te kunnen laten zien en bewijzen en zo respect en positie af te dwingen. Start het met vertrouwen en kun je het verliezen als je het niet goed doet? Wordt het je gegund je te laten zien? Of start het vanuit wantrouwen en moet je je eerst bewijzen om vertrouwen en de gunfactor te verkrijgen?
Neem regie op je eigen leven en geluk
Al met al lijkt het een soms een negatief verhaal waarin ik kijk naar de belemmeringen om te kunnen bereiken wat je wilt en regie te nemen op je eigen loopbaan. Maar zo is het zeker niet bedoeld. Wat mijn boodschap wel is: wees je bewust als deze grenzen er voor je zijn en zorg ten eerste dat je regie neemt op hoe je er mee om gaat. Als je het accepteert en los kunt laten, soms een andere richting kiest, bij jezelf blijft, vind je zeker een weg waarlangs je wél regie kunt nemen op je loopbaan en vooral op je eigen leven en je geluk!